Para Biriktirme
“Bu yıl daha fazla para biriktirmek istiyorum.” “Borçlarımı kapatmak istiyorum.” “Borçsuz bir hayat istiyorum.” “Emeklilik için para biriktirmeye başlamak istiyorum.”
Yukarıdaki hedeflerin hepsi çoğumuzun her sene başında veya sene içinde koyulan önemli hedefler, ancak önemli olmaları etkili oldukları anlamına gelmiyor. Önceki yıllarda olduğu gibi veya milyonlarca diğer insan gibi, bu sene de detaylı planlama yapmadan finansal hedefler koyduysanız, ya çok az ilerleme kaydedersiniz veya hiç ilerleme kaydedemezsiniz.
Peki bu seneyi para biriktirme anlamında diğerlerinden daha farklı kılmak için neler yapabilirsiniz?
1. Sistemlere Güvenin, İradeye Güvenmeyin
Çoğumuz, belirlediğimiz hedefler ile başarmak istediğimiz şeyler arasındaki boşluğu doldurmak için irademize güveniyoruz. Ancak bu her zaman etkili bir yol değildir. Çok güçlü bir iradeniz varsa ve şimdiye kadar koyduğunuz hedeflere ulaştıysanız bu makaleyi okumazdınız muhtemelen. Birçok şeyi başarmak için irademize güvenebiliriz ama hedefler ne kadar zor ise, irademizin isteklerimize yenilip hedeflerden uzaklaşmamız o kadar yüksek.
Yalnızca iradenize güvenmek yerine, finansal hedeflerinize gerçekten ulaşmanıza yardımcı olacak sistemler kurun. Fatura ödemelerinizin üzerinde kalmak ve tasarruf için bir kenara para ayırmak için sadece “daha fazla uğraşmak” yerine, örneğin, otomatik fatura ödemesi ve maaş hesabınızdan tasarruf mevduat hesabınıza haftalık otomatik transferler ayarlayın. Bu şekilde faturalarınızı ötelemek veya ‘bu ay da kenara para koymayayım’ demek yerine, sadece kalan paranızla ‘anlık isteklerinize’ harcama yaparsınız. Bunun gibi sistemler, finansal hedeflerinizin sonradan (elde kalan para ile) düşünülmemesini sağlamaya yardımcı olur.
2. Alışkanlıklara Odaklanın, Sonuçlara Odaklanmayın
Para biriktirme hedeflerinizi uzak, belirsiz sonuçlar yerine daha keskin günlük, haftalık ve aylık hedefler ile alışkanlıklara dönüştürerek, daha kolay takip edebilirsiniz. Bu şekilde para biriktirme hedefinizden sapma gösterdiğiniz anda farkına varma ve düzeltme şansınız olur.
Örneğin, bu yıl aile tatiliniz için birikim yapmak amaçlı bir hedef belirlemek yerine, odak noktanızı her haftanın başında özel bir tatil tasarruf hesabına 210 Türk lirası transfer etmek gibi bir alışkanlığa çevirin. Bu örnek ile ayda 840 Türk lirası, yılda (12 ay sonunda) 10.080 Türk lirası birikim yapmış olursunuz. Açıkça ve kesin hatları ile tanımlanmış alışkanlıklar, gerçek ilerleme kaydetmemize yardımcı olmak için çok önemlidir. ‘Aile tatili için 10.000 lira biriktireceğim’ yerine ‘haftada 210 lira biriktiriyorum’ arasında devasa bir fark var. Geçen hafta ay sonu olduğu için ve son dakika çıkan arkadaş doğum günü nedeni ile sadece 150 TRY koyabildiyseniz kenara, bu hafta 210+60=270 lira koymanız gerektiğinin bilinci ile hedefinizden sapmadan emin adımlarla ilerleyebilirsiniz.
3. Esnek Kalın, Katı Olmayın
Diğer bir sıklıkla yapılan hata ise, yıl boyunca koşullarımızda değişiklikler yaşarken hedeflerimizi güncelleyememektir. Hedefler dinamiktir ve bu nedenle onlara yaklaşımımız esnek olmalıdır. Bu hedefleri komple değiştirmek anlamına gelmez her zaman. Bazen sadece uyarlama yapmak demek te olabilir. Yukarıda vermiş olduğumuz tatil için para biriktirme hedefinizi aşağı veya yukarı yönlü uyarlamanız gerekebilir. Örneğin yurtdışı tatili planlıyorsanız kur oranlarındaki değişimden ötürü haftalık birikiminizi TL karşılığını değiştirmeniz gerekir. Veya daha kolay olması için Avrupa’da bir yere gidecekseniz Euro olarak belirlemeniz daha mantıklı olacaktır.
Daha önce koymuş olduğunuz hedeflerinizden bazıları geçerliliğini yitirdiyse, hiç sıkıntı değil, hatta çok iyi. Yeni, daha güncel hedefler belirleyebilirsiniz. Örneğin yıl sonunda araba alma hedefiniz vardı ve onun için para biriktiyordunuz. Ama çalıştığınız firma, işiniz gereği size bir araç tahsis etti, ve sürekli o aracı kullanma lüksünüz var diyelim. Bu durumda hala sene başında koymuş olduğunuz araba alma hedefiniz geçerliliğini yitirmiş demektir. Yeni hedefler koymak için önünüzde yeterli kaynak (şimdiye kadar biriktirmiş olduğunuz meblağ) ve zaman (yılın geri kalanı) var.
Hedeflerinizde uyarlama yaparken yeni hedeflerin önceki önceliklerin önüne geçmesi de gayet normaldir. Örneğin diş sağlığınız ile ilgili hedefler (implant, dolgu vs, aklınıza ne gelirse) tatil bütçesi hedeflerinizin önüne geçebilir. Diş ağrısı çekerken tatilinizde çok ta eğleneceğinizi sanmıyorum. Ancak bu olurken, finansal sistemlerinizi bu değişiklikleri yansıtacak şekilde güncellemeniz önemlidir. Diş sağlığınızı yoluna sokmak için ekstra birikim yapmanız gerekebileceği gibi, tatil bütçenizin bir kısmı da dişçiye gidebilir. Bu durumda Paris tatili yerine, daha yakın Atina veya Roma tatili gibi daha düşük bütçeli bir güncelleme gerekebilir. Mali hedeflerinizi gözden geçirmek için ayda bir takviminize zaman ayırın.
4. Hedeflerinize Bağlı Kalın, Mükemmel Değilseniz Kendinize Acımasız Olmayın
Para biriktirme konusunda hata yaptığınızda (anlık bir dürtü ile gereksiz bir harcama yaptığınızda) umutsuzluğa kapılıp, hedeflerinizi rafa kaldırmak yerine, kimsenin mükemmel olmadığını, önemli olanın istikrar olduğunu hatırlayın. Birinci maddede bahsetmiş olduğumuz haftalık takipler ile hedefinizdeki sapmaları telafi etmeniz çok kolay. Komple telafi edemeseniz bile, en azından hedefinizi komple kaldırıp çöpe atmak yerine, güncellenmiş bir hedefe emin adımlarla ilerleyebilirsiniz. Güncelleme ile aslında komple yeni bir hedefte belirleyebilirsiniz. Bu bahsettiğimiz rafa kaldırmak değil, şartlara ve koşullara uygun uyarlama yapmak. Komple bütün para biriktirme hedeflerinizden vazgeçip, amaçsızsa hareket etmekten bahsediyoruz, bunu yapmaktan kaçının.
Para biriktirme hedeflerinize ulaşmak için mükemmel olmanız gerekmez, ancak sürece bağlı kalıp, istikrarlı bir şekilde ilerlemeniz gerekir. Yaptığınız her olumlu ilerlemeyi kabul edip kendinizi takdir ederseniz, kendinizi motive etmiş ve hedefe ulaşmak için ekstra bir adım atmış olursunuz.
