Liderlik ve yönetim terimleri birbirinin yerine kullanılma eğiliminde olsa da aslında birbirlerinin yerine kullanılan kavramlar değildir. Liderlik, yönetim görevlerinin ötesine geçen özellikler gerektirir. Yöneticiler, altlarında çalışan insanlar için ilham verici ya da motive edici olmak zorunda değilken, bir lider takipçilerine ilham vermek zorundadır.
Bir yönetici, şirket kurallarını uygulayarak ekiplerine hedeflere ulaşmaya çalışırken, lider yüksek hedefler belirleme ve bunlara ulaşma ile daha fazla ilgilenir. Yöneticilerin mevcut yapıları koruma olasılığı daha yüksektir. Çünkü kendileri de bu yapı içinde faaliyet gösterirler. Bu nedenle kuralları çiğneme özgürlüğü daha azdır. Liderler ise genellikle daha bağımsız bir şekilde hareket etme konusunda nispeten daha özgürdür. Bu durum ise değeceğine inandıkları sürece daha fazla risk alabilme sınırlarını esnetir.
Lider Kimdir?
Bir lider, çalıştığı ekibi doğru motivasyonla yönlendirebilen ve aynı çalışma evrenindeki insanlar üzerinde olumlu bir etki yaratan kişidir.. Başka bir deyişle, bir lider işlerin nasıl iyileştirilebileceğini görebilen ve insanları daha iyi olan vizyona doğru hareket ettiren kişidir.
Liderler, insanları ilk sıraya koyarken vizyonlarını gerçeğe dönüştürmek için çalışırlar. Sadece insanları motive edebilmek yeterli değildir. Liderlerin başarılı olmak için empati kurması gerekir. Dolayısıyla liderlerin aynı arka plandan gelmesi veya aynı yolu izlemesi gerekmez.
Liderlik Nedir?
Liderlik, belirli bir durumda birtakım hedeflerin gerçekleştirilmesi için başkalarının davranışlarını ve çalışmalarını yönlendirebileceği ve etkileyebileceği bir süreçtir. Liderlik, diğerlerinin güvenle ve gayretle çalışmaya teşvik etme yeteneğidir de denilebilir. Lider olan kişinin, başkalarının davranışlarını etkileme potansiyeli mevcuttur. Liderlerin gelecek vizyonlarını geliştirmeleri ve örgütsel üyeleri vizyonlara ulaşmak istemeleri için motive etmeleri gerekir.
Bir başka liderlik nedir sorusunun cevabı ise başkalarını coşkuyla tanımlanmış hedefleri aramaya ikna etme yeteneğidir. Bu bağlamda etkili liderlik, liderin başkalarını hareket etmesini istediği şekilde yönlendirebilmek için iletilen hem özgün hem de ödünç alınmış fikirlere dayanır. Başkalarının çabalarını organize etmek için de sosyal etkiyi kullanabilir.
Liderlik Türleri
Liderlik türleri altı başlık altında toplanabilir:
Otokratik liderlik: Otokratik liderlik başka bir adıyla otoriter liderlik olarak da bilinir. Bu liderlik türünde liderler kontrolü elinde tutar ve takipçileri üzerinde doğrudan denetim sahibi olurlar. Otoratik liderlik, verimlilik odaklıdır ve demokratik bir tür değildir.
Paternalistik liderlik, liderlerin yönlendirdikleri kişilere onların ebeveynleriymiş gibi davrandığı bir liderlik türüdür. Liderler, takip edenlerinin her yönüyle ilgilenir ve karşılığında liderin inandığı vizyona tam bir inançla bağlı olmalarını ve çabalamalarını bekler. Güçlü bağların kurulduğu, sadakatin ön planda olduğu bir liderlik türüdür.
Demokratik liderlik, karar alma süreçlerinde diğerlerinin de eşit şekilde fikrinin alındığı ve teşvik edildiği türdür. Yine de bir liderin yönlendirmesi ve kontrolü altında ilerler.
Laissez-Faire liderlik, liderler grubundaki kişilere tam bir bağımsızlık alanı sunar. Takip edenlerine öz yönetim fırsatı sunarken talep edildiği takdirde rehberlik desteği sunar. Lider gerekli her şeyi sağlar ancak karar verme sürecine talep edilmediği sürece doğrudan katılmaz.
İşlemsel liderlik, motivasyon için ödül ve ceza yöntemini kullanır. Burada lider, takipçilerinin ihtiyaçlarını çok iyi bilir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda hedeflerin gerçekleşmesini teşvik etmek için ödüller vadeder. Konulan hedeflere ulaşılmadığı takdirde verilecek bir ceza belirler.
Dönüşümsel liderlik, liderin grup üyelerinin algısıyla sınırlı olmadan, liderlik edebilecek bir kişi olmasını beklemesi şeklinde açıklanabilir. Buradaki asıl amaç düşünceleri değiştirmek, dönüştürmek ve yeniden yönlendirmek için çabalamaktır.
Liderlik Eğitimi
Çoğu lider, akademik geçmişleri veya iş deneyimleri nedeniyle işe alınmıştır. Her iki durumda da, onları kuruluşunuza alıştırmak ve işinizin gerektirdiği belirli liderlik yetkinliklerini empoze etmeniz gerekir. Bu nedenle, lider kişileri kurumsal ihtiyaçlarınızı karşılayacak şekilde özelleştirilmiş bir liderlik eğitim programına almanız çok önemlidir.
Liderlik eğitimi ekibinizin iş üretkenliğini de artırır. İş organizasyonu için gelecekteki ekip liderlerini yetiştirmenize yardımcı olur. Liderler, çalışanları ile bağlarını geliştirmeyi öğrenirlerse daha uyumlu ve bağlı bir ekip oluşturarak iletişim becerileri gelişir. Çalışanlar mutlu olduğunda, iş yerinde uzun yıllar kalmak ister.
Dönüşümcü Liderlik
Dönüşümcü liderlik, James MacGregor Burns tarafından önerilen ve daha sonra Bernard Bass tarafından geliştirilen bir modeldir. Bu model, mevcut performansı sürdürmek ve istikrarlı bir şekilde sistemi iyileştirmek için tasarlanmış yönetim süreçleri yerine, vizyoner düşünceyi ve daima değişime gitmeyi vurgular. Dönüşümcü liderlik fikrine göre etkili bir lider, ilham verici bir gelecek vizyonu yaratır ve vizyonun sunumunu da yönetir. Hedefe ulaşmada daha etkili olması için bir takıma koçluk eder ve kendi ilkelerine göre ekip oluşturur.
Liderlik proaktiftir ve problem çözme, ileriyi görme ve her şeyden olduğu gibi tatmin olmamayı gerektirir. Liderler vizyonlarını daima geliştiren ve başkalarını da inovatif düşüncelerine ikna edebilen kişilerdir. Gerçekten de zorlayıcı bir vizyon insanların görebileceği, hissedebileceği, anlayabileceği ve kucaklayabileceği bir şeydir. Etkili liderler, vizyonları gerçekleştiğinde geleceğin nasıl olacağına dair zengin bir resim ortaya koyabilir.
Bir lider, başkalarına hareket etmeleri için ilham verirken aynı zamanda davranış biçimlerini yönlendiren kişidir. Ayrıca başkalarının emirlerini yerine getirmesi için yeterince cana yakın olmalı ve bir kuruluşun emrindeki kaynakları kullanmanın en iyi yolunu bilmek için de aynı zamanda eleştirel düşünme becerilerine sahip olmalıdırlar.
